Gaslighting, birini manipüle ederek kendi gerçeklik algısını, hafızasını veya duygularını sorgulatma davranışıdır. Bu terim, özellikle psikolojik manipülasyon bağlamında kullanılır ve bir tür duygusal istismar olarak kabul edilir.
Kökeni:
Kelime, 1944 yapımı “Gaslight” adlı bir filmden gelir. Filmde, bir adam, eşini akıl sağlığından şüphe ettirmek için evdeki gaz lambalarının ışığını kısar ve bunu yaptığını inkar eder.
Gaslighting’in Belirtileri:
- Gerçekliği İnkar Etmek:
Manipülatör, bir olayın asla yaşanmadığını veya farklı şekilde gerçekleştiğini iddia ederek karşı tarafın hafızasını sorgulatır.- Örnek: “Bu konuyu daha önce hiç konuşmadık, hayal kuruyorsun.”
- Duyguları Küçümsemek:
Karşı tarafın hissettiklerini abartılı, mantıksız veya saçma olarak gösterir.- Örnek: “Çok alıngansın, olayları fazla büyütüyorsun.”
- Kendi Suçunu Gizlemek:
Manipülatör, hatalarını ya da yanlış davranışlarını kabul etmek yerine karşı tarafı suçlar.- Örnek: “Her şey senin yüzünden böyle oldu.”
- Kendi Anlatısını Dayatmak:
Manipülatör, olan bitenle ilgili kendi versiyonunu sürekli tekrarlayarak karşı tarafı ikna etmeye çalışır.
Gaslighting’in Etkileri:
- Kişinin özgüvenini ve özsaygısını zedeler.
- Kurbanın akıl sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yaratır, depresyon ve anksiyete gibi sorunlara yol açabilir.
- Bireyin kendine olan güvenini kaybetmesine neden olur, çünkü artık doğru ve yanlışı ayırt etmekte zorlanır.
